Το ζήτημα της καταγωγής των Αρβανιτών και της σχέσης τους με τους Αλβανούς είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και συζητημένα θέματα της Βαλκανικής ιστορίας.
Οι Αρβανίτες είναι μια ελληνόφωνη πλέον πληθυσμιακή ομάδα, η οποία εγκαταστάθηκε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως από τον 13ο έως τον 16ο αιώνα, προερχόμενη από τις περιοχές που αντιστοιχούν στη σημερινή νότια Αλβανία και τη βορειοδυτική Ελλάδα.
Αλλά είναι οι Αρβανίτες Αλβανοί ή αποτελούν έναν ξεχωριστό ιστορικό λαό που εξελίχθηκε μέσα στην ελληνική ταυτότητα;
Ποιοι είναι οι Αρβανίτες;
Οι Αρβανίτες είναι μία παραδοσιακή ελληνική πληθυσμιακή ομάδα που μιλούσε την αρβανίτικη γλώσσα, μια διάλεκτο της Τοσκικής Αλβανικής, η οποία όμως σταδιακά αντικαταστάθηκε από την ελληνική.
📌 Κύριες περιοχές εγκατάστασης των Αρβανιτών στην Ελλάδα:
✔ Αττική (Μέγαρα, Σαλαμίνα, Σπάτα)
✔ Βοιωτία
✔ Πελοπόννησος
✔ Νησιά του Αιγαίου (Ύδρα, Σπέτσες, Άνδρος)
✔ Εύβοια
Οι Αρβανίτες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, καθώς πολλές από τις πιο γνωστές οικογένειες αγωνιστών ήταν αρβανίτικης καταγωγής, όπως οι Μιαούλης, Κουντουριώτης, Μπότσαρης, Καραϊσκάκης.
Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, οι Αρβανίτες σταδιακά ενσωματώθηκαν πλήρως στον ελληνικό εθνικό κορμό, διατηρώντας όμως ορισμένα πολιτιστικά στοιχεία και παραδόσεις τους.
Η Σχέση των Αρβανιτών με τους Αλβανούς
Το κύριο ερώτημα που απασχολεί τους ιστορικούς είναι κατά πόσο οι Αρβανίτες είναι Αλβανοί ή αν αποτελούν διακριτή εθνοτική ομάδα που εξελίχθηκε ανεξάρτητα.
Ομοιότητες:
✔ Κοινή γλωσσική ρίζα: Η αρβανίτικη διάλεκτος είναι παρακλάδι της Τοσκικής Αλβανικής, που είναι και η επίσημη γλώσσα της σημερινής Αλβανίας.
✔ Αρχική προέλευση: Οι πρώτοι Αρβανίτες έφτασαν στην Ελλάδα από περιοχές που σήμερα ανήκουν στην Αλβανία και τη βορειοδυτική Ελλάδα.
✔ Παρόμοια πολιτισμικά στοιχεία: Υπάρχουν κοινά στοιχεία στην παραδοσιακή μουσική, τη φορεσιά και τη μαχητική κουλτούρα.
Διαφορές:
❌ Οι Αρβανίτες ταυτίζονται με την ελληνική ταυτότητα: Από τον 14ο αιώνα και μετά, οι Αρβανίτες ενσωματώθηκαν πλήρως στον ελληνικό πολιτισμό, ενώ οι Αλβανοί παρέμειναν διακριτός λαός.
❌ Θρησκεία: Οι Αρβανίτες ήταν κατά κύριο λόγο χριστιανοί ορθόδοξοι, ενώ στην Αλβανία κυριάρχησε το Ισλάμ μετά την Οθωμανική κατάκτηση.
❌ Αυτοπροσδιορισμός: Οι Αρβανίτες δεν ταυτίζονταν ποτέ ως Αλβανοί. Οι ίδιοι δήλωναν “Έλληνες στην καταγωγή” και πολέμησαν στο πλευρό των υπολοίπων Ελλήνων κατά την Επανάσταση του 1821.
❌ Η Αρβανίτικη Γλώσσα Χάθηκε: Ενώ η αλβανική γλώσσα διατηρήθηκε στην Αλβανία, η αρβανίτικη σταδιακά εξαφανίστηκε, καθώς οι Αρβανίτες προσαρμόστηκαν στην ελληνική γλώσσα.
Γιατί Υπάρχει Σύγχυση;
Η σύγχυση μεταξύ Αρβανιτών και Αλβανών προέρχεται από διάφορους παράγοντες:
1️⃣ Γλωσσική Συγγένεια:
- Η αρβανίτικη και η αλβανική έχουν κοινή ρίζα, αλλά η πρώτη εξελίχθηκε μέσα στο ελληνικό πλαίσιο, ενώ η δεύτερη παρέμεινε ανεξάρτητη.
2️⃣ Πολιτικές και Εθνικιστικές Χρήσεις:
- Στη σύγχρονη εποχή, ορισμένοι Αλβανοί εθνικιστές επιχειρούν να παρουσιάσουν τους Αρβανίτες ως μέρος της αλβανικής διασποράς, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι οι Αρβανίτες αυτοπροσδιορίζονταν ως Έλληνες.
3️⃣ Ιστορικές Παρανοήσεις:
- Λόγω της μετακίνησης πληθυσμών στα Βαλκάνια, ορισμένες ιστορικές πηγές συγχέουν τους Αρβανίτες με τους Αλβανούς, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες.
Συμπέρασμα: Είναι οι Αρβανίτες Αλβανοί;
✔ Ιστορικά, οι Αρβανίτες έχουν κοινή καταγωγή με τους Αλβανούς, καθώς προέρχονται από τις ίδιες γεωγραφικές περιοχές.
✔ Όμως, η εθνοτική τους ταυτότητα εξελίχθηκε ξεχωριστά.
✔ Οι Αρβανίτες ενσωματώθηκαν πλήρως στην ελληνική κοινωνία και ταυτίστηκαν με το ελληνικό έθνος.
✔ Αντίθετα, οι Αλβανοί παρέμειναν ανεξάρτητο έθνος με ξεχωριστή γλωσσική και εθνική συνείδηση.
Επομένως, ενώ υπάρχουν γλωσσικές και ιστορικές συνδέσεις, οι Αρβανίτες δεν είναι Αλβανοί με την εθνική έννοια του όρου, αλλά αποτελούν μέρος της ελληνικής ιστορίας και παράδοσης.